Robot dịch vụ – mối đe doạ với lao động thủ công
Gần đây, một công ty khởi nghiệp tại Hợp Phì, Trung Quốc đã đưa vào vận hành hàng loạt robot dịch vụ Zerith H1 tại siêu thị, tòa nhà văn phòng và trung tâm mua sắm — đảm nhận các công việc như dọn dẹp, hỗ trợ khách hàng, xử lý đầu việc nhỏ mà trước đây thường do người giúp việc hoặc nhân viên dịch vụ đảm nhiệm.
⚠️ Vì sao robot đang “thay thế” người giúp việc?
- Robot hình người với bánh xe và trí tuệ nhân tạo dễ dàng được đưa vào môi trường đô thị — nơi có nhu cầu cao về dịch vụ dọn dẹp, hỗ trợ gia đình, mua sắm.
- Chi phí vận hành robot có thể thấp hơn về dài hạn so với nhân công: chúng không cần nghỉ, không cần lương, không đòi hỏi phúc lợi. Điều này khiến doanh nghiệp và hộ gia đình dần ưu tiên robot hơn nhân công phổ thông.
Hệ quả xã hội cho lao động thu nhập thấp
- Người lao động phổ thông — đặc biệt là lao động nhập cư, giúp việc nhà — đang đứng trước rủi ro cao mất việc. Khi robot dần phổ biến, họ dễ bị mất thu nhập ổn định.
- Theo các nhà phân tích, việc tự động hóa và sử dụng robot dịch vụ là một phần của xu hướng rộng lớn hơn tại Trung Quốc: công nghiệp, sản xuất, dịch vụ đều hướng tới “robot hóa” để tăng năng suất và giảm chi phí.
- Điều này đặt ra thách thức lớn cho người lao động: nếu không tái đào tạo lại, hoặc không chuyển sang nghề yêu cầu kỹ năng cao hơn — họ có thể bị đào thải khỏi thị trường lao động hiện đại.
Tương lai: tự động hoá — tất yếu nhưng cần giải pháp
Việc robot và AI được áp dụng rộng rãi tại Trung Quốc — không chỉ ở công nghiệp mà cả khối dịch vụ, giúp việc, bán lẻ — được coi là phần tất yếu của quá trình hiện đại hoá.
Nhưng để tránh hệ quả tiêu cực:
- Nhà nước, doanh nghiệp cần đầu tư vào đào tạo lại (reskilling/ upskilling) cho lao động phổ thông, để họ thích nghi với công nghệ mới — ví dụ: bảo trì robot, vận hành máy, dịch vụ kỹ thuật…
- Cần có chính sách xã hội hỗ trợ những người mất việc: bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ chuyển hướng công việc, khuyến khích phát triển kỹ năng mới.
- Người lao động nên chủ động học thêm kỹ năng, tránh phụ thuộc vào công việc dễ bị thay thế bởi tự động hóa.
Kết luận
Sự xuất hiện của robot dịch vụ như Zerith H1 tại Trung Quốc mở ra một kỷ nguyên mới cho tự động hóa — từ công nghiệp đến dịch vụ, giúp việc nhà. Nhưng kèm theo đó là một thử thách lớn cho lực lượng lao động phổ thông, đặc biệt là người giúp việc, lao động nhập cư: rủi ro mất việc, mất thu nhập, phải thích nghi nhanh nếu không muốn bị bỏ lại phía sau.
Điều quan trọng là: tự động hóa có thể không tránh khỏi — nhưng với chính sách đúng đắn + đào tạo phù hợp + ý thức từ phía người lao động, chúng ta có thể giảm thiểu tác động tiêu cực và chuyển đổi sang nền kinh tế kỹ thuật cao hơn mà vẫn giữ được công bằng và cơ hội cho người lao động.
